top of page

ΔΙΑΚΥΡΗΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

του Κωνσταντίνου Αγγέλου -Δεκέμβριος 2010 με αφορμή την έκθεση ΠΑΙ

 

Σε ένα παγκόσμιο σύστημα όπου τα υβρίδια των πολιτιστικών συγχωνεύσεων εντείνονται με όρους ισχύος η ανάληψη και ή αναγνώριση των επιμέρους πολιτιστικών ταυτοτήτων αποτελεί βασικό στοιχείο στον αγώνα δημιουργίας ενός παγκόσμιου πολιτισμού. Η ελληνικότητα¹ όπως αυτή ορίστηκε, ως ιστορική και πολιτιστική παρακαταθήκη (πέρα από κάθε ιδεοληψία) έχει σημαντικά να προσφέρει ως νησίδα η εκδοχή του νέου παγκόσμιου πολισμού.

Η πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας παρόλα αυτά αποτελεί ζητούμενο μέσα στην σύγχρονη νεοελληνική απαξίωση του πνευματικού και σε συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής παρακμής. Οι προσπάθειες ανάπτυξης της προοπτικής ενός οργανωμένου και αυτοσυνειδητοποιούμενου νεοελληνικού πολιτισμού δεν ευδοκίμησαν ούτε στις ιδέες μιας ξενόφερτης κουλτούρας ούτε στις ιδέες μια απομονωμένης Ελληνοκεντρικότητας.²

Η κουλτούρα της μη δημιουργίας ³ πηγάζει από αυτήν την έλλειψη ταυτότητας (που τελικά, εξαρτάται από, αλλά και εξαρτά την χειραγώγηση του λαού μας) που εκβάλλει στις πολλαπλές αφηγήσεις του «ελληνικού μύθου» και όπου η στείρα αρχαιολατρία αποτελεί το ιδανικό εμπόδιο γιατί λειτουργεί ως άλλοθι αδράνειας με φόντο το σημερινό πολιτιστικό και κοινωνικό κενό. Η απουσία ενωτικής σκέψης και λόγου (όπου εξαιρέσεις σε ποίηση και μουσική) οδηγεί στην γενικότερη απάθεια-απραξία και οδηγεί στον φαύλο κύκλο της ατομικότητας με την εκδοχή μιας βαρβαρότητας, δηλαδή με στόχο την ισχυροποίηση άτυπων κέντρων και ομάδων ισχύος εναντίων των υπολοίπων. Το στοιχείο αυτό της βαρβαρότητας δηλαδή η άνομη ανάληψη της κάθε λογής εξουσίας -όπως εκφράζεται και στις πελατειακές σχέσεις- κατόπιν χρησιμοποιείται για την καθυπόταξη και υποδούλωση των άλλων στα ίδια-ατομικά συμφέροντα και όχι στο γενικό καλό όπως αυτό ορίζεται στα δημοκρατικά συστήματα.

Στοιχείο διεξόδου σε όλα αυτά είναι να υπάρξει ένα πηγαίο κίνημα από δυνάμεις κατάφασης της δράσης που με ρεαλισμό αντιλαμβάνεται τις παγκόσμιες συνθήκες και τις δυνατότητες για μια πολιτιστική αναγέννηση του τόπου μας. Ένα τέτοιο κίνημα όπου γνήσια εκμεταλλεύεται τα επιτεύγματα του παγκόσμιου χωριού και στον βαθμό αυτά ταιριάζουν και αποτελούν προοπτικές επιβίωσης της δικής μας κοινωνίας τα συγχωνεύει σε μια ενότητα από στοιχεία της ιστορικής και πολιτιστικής μας παρακαταθήκης.4

Αυτή η ενότητα δεν μπορεί παρά να προκύψει από την λειτουργία της «συλλογικής μνήμης» που ως διαδικασία ανασυγκρότησης της περασμένης εμπειρίας αποτελεί την βασική δύναμη δράσης δηλαδή αποτελεί μια διαδικασία ποιητική δηλαδή ανθρώπινα δημιουργική.5 Αυτή η μνήμη όχι για το ένδοξο παρελθόν αλλά και τις συλλογικές μας ήττες, δεν μπορεί να προκύψει ούτε ανώδυνα ούτε εύκολα αλλά μάλλον μπορεί να αφυπνιστεί μέσα από μια καταστροφή σαν κι αυτή που βιώνουμε σήμερα. Μια τέτοια απόφαση δεν μπορεί να αποτελεί μονάχα μια διαρκή προσπάθεια εσωστρεφούς αυτογνωσίας ή κριτικής που μένει στον εαυτό της αλλά παράγεται κυρίως για την επανερμηνεία της κοινωνικής δράσης. Η ανασυγκρότηση μπορεί να συμβεί κυρίως μέσω της διανόησης και της τέχνης αφού η τέχνη αποτελεί μια διάσταση αφύπνισης και ταυτόχρονα ένα συνοπτικό είναι, αρκεί να προωθηθεί και να ενσωματωθεί προς την κοινωνία και όχι προς τις απομονωμένες ελίτ. Μια τέτοια δράση θα πρέπει να περιέχει το μέλλον ως ιδεώδη αλλά ταυτόχρονα ως δυνητικά υπαρκτή διάσταση.

Σε αυτήν τη δυνατή κατάσταση μια κατάσταση του φαντασιακού και του ουτοπικού  πρέπει να κατευθυνθούμε ως  μόνη λύση για κάτι πηγαία ανθρώπινο και αληθινό6 έξω από την ανυπαρξία την ου – τοπικότητα της λήθης, της κενής και φοβισμένης απαξίωσης της ύπαρξης ώστε μια νέα πολιτιστική αναγέννηση του τόπου μας να πραγματωθεί. Μέσα από μια συνείδηση με μνήμη και γνήσιο περιεχόμενο που θα ορθώνει το σύνθημα: πράξη και δημιουργία. Σύμβολο μας το παιδί και η πράξη του, το παιχνίδι, όπου μέσα του αντανακλάται το νόημα της νέας ύπαρξης που διέρχεται στην ανθρώπινη διάσταση και που εκφράζεται τέλεια στο Ηράκλειο ρητό «Αιών παις εστί παίζων πεσσεύων». Το παιχνίδι αυτό αποτελεί αφετηρία κάθε συνείδησης και κάθε ποιητικής πράξης όπου με γνώση και φαντασία ενσαρκώνεται η συλλογική μνήμη (που είναι ενότητα και γι αυτό ηθική). Μια ενότητα που απαντούμε στην αρχαία μυθολογία όπου εντοπίζεται το βαθύτερο νόημα της ανθρώπινης πράξης απ’ όπου εκπέσαμε και πρέπει πάλι να αναζητήσουμε τον μίτο.

Σας καλούμε λοιπόν να υπογράψετε μαζί μας ως ενήλικες και ως παιδιά αυτό το κείμενο για την αναζήτηση της πολιτιστικής μας ταυτότητας  και μέσω της συλλογικής δράσης να οραματιστούμε και να πραγματοποιήσουμε ξανά την πολιτιστική αναγέννηση του τόπου μας.

 

 

------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Σημειώσεις:

1.Συγχωρέστε με αν λόγω του συνοπτικού του κειμένου ο αναγνώστης βρει εμφανείς γενικεύσεις, απλοποιήσεις, ελλιπή επιχειρηματολογία ή και φαινομενικές αντιφάσεις. Παρ’ όλο που κάθε επιχειρηματολογία σε ένα συστηματικό κείμενο οφείλει να μην εμφανίζει αντινομίες ωστόσο η ερμηνεία του ίδιου του κοινωνικού προτσέσου μπορεί να εμφανίζει αντιφάσεις χωρίς κατ’ ανάγκην να εμπίπτει στο ψεύδος. Πόσο μάλλον όροι όπως ό όρος «ελληνικότητα» που μπορεί να αναφέρονται σε εντελώς διαφορετικά εννοιολογικά και θεωρητικά πλαίσια του συγγραφέα ή του αναγνώστη. Η σύγχρονη επιστημολογία έχει ρίξει αρκετό φως στην λειτουργία και το φαινόμενο των αντιφάσεων.

2.Κώστας Αξελός. «Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας»1954

3.Κώστας Αξελός. «οι νεοέλληνες δεν κατασκευάζουν τον κόσμο, ούτε την ίδια τη χώρα τους. ...δεν παράγουν έργο» «Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας»1954

4.Κώστας Αξελός. Η Ελλάδα «δεν διαθέτει τα στοιχεία της νεοτερικότητας: την επιστήμη, τη σκέψη, την πολιτική, την τεχνική αλλά απλώς τα εισάγει.» «Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας»1954

5. Αναφορά στην λειτουργία της «συμβολικής μνήμης». Ernst Cassirer. “En essay on man » Yale 1944.

6. Δεν αναφέρομαι σε μια υπερβατική ουσία αλλά στην έκφραση μια πραγματικής και με ανθρώπινα χαρακτηριστικά λειτουργίας όπως και να την ορίσει κανείς.

 

bottom of page